Verslag informatieavond Luchtwachttoren 4-12-2023

Verslag Informatie- en brainstorm sessie op 4 december 2023

Op maandagavond 4 december had de Stichting Vrienden van de Luchtwachttoren Koewacht (3T1) een informatie- en brainstormavond belegd in de Vlaschaard in Koewacht. Ongeveer 70 belangstellenden, waarvan de meesten inwoners uit Koewacht waren, maar ook twee wethouders met ambtenaren en overige belangstellenden, kenners en specialisten op het gebied van de Koude Oorlog en monumenten gaven acte de présence.

Eerst werd door Willy Verschraegen uitgelegd dat luchtwachttorens speciaal zijn gebouwd in begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw om daarop wachtposten te kunnen plaatsen die laagvliegende vijandelijke vliegtuigen (Warschaupact) konden waarnemen en melden. Later, in de periode 1964-1980 is de toren ook gebruikt door de organisatie Bescherming Burgerbevolking (B.B.).

Van de oorspronkelijk 140 torens in Nederland zijn er nog maar 19 overgebleven, waarvan de toren van Koewacht de hoogste is (21,12 m.). Bij de bouw is gebruik gemaakt van prefab schokbeton elementen, omdat na de Tweede Wereldoorlog snel en goedkoop gebouwd moest worden. Het is daarmee ook een unieke vorm van bouwen geweest en voor de toren van Koewacht geldt nog dat het de enige overgebleven toren met steunberen is.

Met deze uitleg was duidelijk gemaakt dat het een bijzonder monument uit de Koude Oorlog is; hij is dan ook geplaatst op de monumentenlijst van de gemeente Terneuzen.

De gemeente is eigenaar van de toren en daarom legde wethouder Jeroen de Buck (Cultuur) uit dat momenteel alles in het werk wordt gesteld om de toren te behouden, maar dat hij eerst zal moeten worden gerestaureerd voordat er zinvolle dingen mee kunnen worden gedaan. Daarvoor is reeds door de gemeente een bedrag van ruim twee ton gereserveerd, maar dat is niet genoeg. Er zal worden onderzocht of via de Provincie Zeeland en de EU de resterende fondsen geworven kunnen worden en daarvoor is een breed draagvlak voor zowel de restauratie als het gebruik daarna nodig. Vandaar ook deze avond.

In het laatste en misschien wel het belangrijkste deel van de avond werd onder leiding van Ro Koster (RO&AD Architecten) een brainstormsessie gehouden waarbij iedere aanwezige werd uitgenodigd om ideeën te spuien. Er waren interessante en verassende voorstellen, variërend van broedmogelijkheid voor vogels via sterrenwacht tot instrument voor geschiedenislessen over de Koude Oorlog en vanzelfsprekend ook om gewoon te beklimmen en te genieten van het uitzicht. Alle voorstellen zullen door de Stichting Vrienden van de Luchtwachtoren worden bekeken op uitvoerbaarheid en om, als het mogelijk is, te realiseren.

Als laatste werd ook gediscussieerd over de eventuele overlast die bij openstelling zou kunnen ontstaan. Daarbij werd door de Stichting aangegeven dat het in ieder geval altijd een beperkte openstelling zal zijn en onder toezicht. Een regeling daarvoor zal dan t.z.t. met de omwonenden worden besproken.